Jakie badania zrobić w ciąży?

06.06.2010, 21:40

Waldemar Czerwoniec – lekarz ginekolog z 30-letnim stażem

Jakie badania i w którym tygodniu ciąży trzeba je zrobić? - wszystkim przyszłym mamom podpowiada nasz ekspert - ginekolog z 30-letnim stażem - Waldemar Czerwoniec. Masz wątpliwości? Koniecznie przeczytaj!

Oczywiście, ideałem byłoby świadome, planowe zachodzenie w ciążę. W rzeczywistości bardzo rzadko dochodzi do takich optymalnych sytuacji. Warto więc polecić każdej kobiecie (niestosującej skutecznej metody antykoncepcji) przyjmowanie codziennie profilaktycznej dawki kwasu foliowego – 1 tabletka 0,4 mg dziennie.

Zwykle najwcześniej przyszła mama zgłasza się do lekarza ginekologa około 2 tygodnie po terminie spodziewanej miesiączki. Jest wtedy (wg terminologii lekarskiej) - w szóstym tygodniu ciąży (czyli 4 tygodnie od zapłodnienia). Lekarz może taką ciążę rozpoznać na podstawie wywiadu, objawów badania dwuręcznego przez pochwę. Pomocny jest oczywiście dodatni wynik testu ciążowego lub badanie poziomu specyficznego hormonu ciążowego, gonadotropiny kosmówkowej (HCG). Ostatecznym potwierdzeniem jest badanie ultrasono– graficzne (USG) sondą przez pochwową (tv). Na tym etapie pozwala ono ocenić:

czy kobieta jest w ciąży,
czy ciąża jest zlokalizowana w macicy (wyklucza to ciążę pozamaciczną),
czy jest to ciąża pojedyncza czy mnoga,
czy wielkość pęcherzyka ciążowego odpowiada oczekiwanemu wiekowi ciąży,
oraz potwierdzić, że ciąża jest żywa - jeżeli udaje się zarejestrować czynność serca zarodka.

Wówczas należy zalecić wykonanie badań krwi i badanie moczu - na następną wizytę. Przyszła mama powinna mieć zbadaną:

grupę krwi i czynnik Rh,
morfologię (poziom krwinek czerwonych i białych, płytek, hemoglobiny),
poziom cukru na czczo.

W celu wykluczenia zakażenia kiłą i żółtaczką typu B oznacza się odczyn VDRL i antygen HBs. Należy też ustalić czy obecne są przeciwciała świadczących o odporności na różne choroby ważne dla ciąży. Istotne jest badanie w kierunku różyczki, toksoplazmozy, cytomegalii, zakażenia HIV. Jeżeli pacjentka tych przeciwciał nie ma, badanie trzeba powtórzyć w II. i III. trymestrze ciąży. Inne badania na tym etapie ciąży nie są konieczne, o ile ciężarna nie cierpi z powodu wcześniej rozpoznanych chorób (np. niedoczynności tarczycy).

Kolejne wizyty w ciąży powinny mieć miejsce co około 4 tygodnie.

Na każdą powinno być wykonane ogólne badanie moczu.
Badania morfologii krwi można wykonywać rzadziej. Przy dobrych wynikach i samopoczuciu, prawidłowym odżywianiu - wystarczy raz na trymestr, przy okazji innych obowiązkowych badań krwi, jeżeli występuje niedokrwistość, będzie wskazane badanie co miesiąc.

Przed 24. tygodniem ciąży należy ponownie zbadać poziom cukru (glukozy) we krwi, ale tym razem nie tylko na czczo, ale również po spożyciu 50 g czystej glukozy - godzinę później. Jest to tzw. test tolerancji obciążenia glukozą (OGTT 50).

Po 35. tygodniu ciąży oprócz wspomnianych badań morfologii krwi, moczu, ewentualnie kontrolnych oznaczeń przeciwciał przeciw toksoplazmozie i wirusowi cytomegalii, ponownie trzeba wykluczyć zakażenie kiłą i żółtaczką. W trakcie tej wizyty lekarz powinien pobrać wymaz z kanału szyjki macicy. Badanie bakteriologiczne (posiew) pozwala wykluczyć ryzyko zakażenia dziecka w trakcie porodu albo w razie wykrycia chorobotwórczego drobnoustroju - wdrożyć odpowiednią profilaktykę.

Oprócz badań laboratoryjnych bardzo istotne są badania USG. Według nowoczesnych standardów – wskazane są 3 badania w ciąży.

Pierwsze badanie
Bardzo ważne dla określenia ryzyka wad u dziecka, trzeba obowiązkowo wykonać między 11. a 14. tygodniem ciąży. Płód mierzy sobie wtedy od ok. 4 do 8 cm długości (nie uwzględniając długości nóżek, tzw. długość ciemieniowo-siedzeniowa, w skrócie CRL). Na tym etapie można dość precyzyjnie ustalić wiele szczegółów budowy dziecka, wykluczyć poważne wady centralnego układu nerwowego, czaszki, kręgosłupa, pozostałego kośćca, kończyn, narządów wewnętrznych. Ponadto w celu oceny ryzyka urodzenia dziecka z zespołem Downa (trisomia 21, mongolizm) lekarz powinien podczas tego badania dokonać pomiaru tzw. przezierności karkowej (w skrócie NT). Z wykorzystaniem innych danych z badania podstawiając wartość NT do właściwego programu - można to ryzyko precyzyjnie określić. U mam „starszych” (powyżej 35. roku życia) wynik pozytywny, czyli ryzyko dużo mniejsze niż odpowiadające wiekowi ciężarnej pozwala zrezygnować z badań inwazyjnych.

Drugie badanie
Kolejne ważne badanie USG zalecane jest między 20. a 24. tygodniem ciąży. Oceniamy wówczas prawidłowość rozwoju dziecka, ilość wód płodowych, prawidłowość budowy łożyska i pępowiny, ryzyko porodu przedwczesnego. Dokładniej można obejrzeć narządy wewnętrzne, ocenić ich czynność. Rutynowo ginekolog powinien obejrzeć serce dziecka i wykluczyć poważniejsze wady serca. Odchylenia w budowie serca wymagają już precyzyjniejszego badania przez specjalistę od badań kardiologicznych płodu.

Trzecie badanie
Ostatnie „obowiązkowe” USG wykonujemy po 35. tygodniu ciąży. Poza podobnymi pomiarami jak przy poprzednim badaniu oceniamy dobrostan płodu i na podstawie wyniku badania - planujemy kolejne wizyty ciężarnej. W ostatnim okresie powinny się one odbywać co 1-2 tygodnie. Bardzo pomocne przy ocenie samopoczucia dziecka jest wtedy badanie kardiotokograficzne (KTG). Ciężarna ma wykonywane badanie podobne do EKG (elektrokardiografii). Na brzuchu pacjentki umieszczane są 2 czujniki (sondy). Jeden „słucha” serca płodu i odzwierciedla częstość bicia serca w każdej sekundzie na wykresie. Druga sonda rejestruje napięcie mięśnia macicy, kreśląc krzywą tokograficzną. Ze złożenia obu wykresów powstaje kardiotokogram. Im bliżej terminu porodu, a także po terminie - badania KTG wykonywane są coraz częściej, w szpitalu nawet kilka razy dziennie. Ocena tych zapisów pozwala zmniejszyć ryzyko urodzenia dziecka w złym stanie fizycznym i pomaga zaplanować czas i sposób rozwiązania ciąży.

Udostępnij