Wybór powyższych podstaw wymiaru składek zależy wyłącznie od deklaracji ubezpieczonej i nie jest uzależniony od faktycznie uzyskiwanych przychodów. Wyboru normalnej (niepreferencyjnej) podstawy wymiaru składek można dokonać również w czasie, gdy przedsiębiorcy przysługuje możliwość zadeklarowania stawki preferencyjnej.

I tak, dla przedsiębiorcy tzw. składka preferencyjna na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz dobrowolne chorobowe – przy podstawie wymiaru składek 415,80 zł (30% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę) – wynosi łącznie 123,24 zł.

Najniższa składka tzw. normalnego ZUSu wyliczona od podstawy wymiaru składek w kwocie 2.015,40 zł (60 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę) wynosi 597,37 zł. Natomiast najwyższa możliwa składka obejmująca dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, przy podstawie wymiaru składek (w czwartym kwartale 2010 r.) w kwocie 8.595,53 zł (tj. 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) wyniesie 2.547,71 zł.

Kobiecie prowadzącej działalność gospodarczą, objętej ubezpieczeniem chorobowym, która w okresie tego ubezpieczenia urodzi dziecko, przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości miesięcznie 100% podstawy wymiaru zasiłku, czyli kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie (tzw. przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia chorobowego).