Ekorodzice

Rozwój mowy dziecka – od 0. do 7. roku życia

Autor: Magdalena Knedler-Zając 2010.03.05, 18:47
fot. Grzegorz Barasiński na zdjęciu Mati

1. W procesie kształtowania się mowy dziecka ważny jest już okres prenatalny - w czwartym miesiącu życia płodowego powstają ośrodki mowy.

2. W okresie niemowlęcym na prawidłowy rozwój mowy dziecka korzystnie wpływa karmienie piersią - ssanie w naturalny sposób usprawnia mięśnie warg, policzków i języka. Jeżeli karmienie piersią nie jest możliwe, należy wybrać butelkę ze smoczkiem o krótkiej, nieco spłaszczonej części, z licznymi małymi otworkami, imitującej brodawkę kobiecą.
  • Nie należy podawać dziecku między karmieniami pustych smoczków, ponieważ zbyt długie ssanie, połączone z karmieniem butelką, powoduje nieprawidłowości w budowie narządów artykulacyjnych.
  • Podczas karmienia powinno się również właściwie ułożyć niemowlę - ułożenie poziome utrudnia oddychanie przez nos i połykanie.
  • W czasie snu dziecko powinno mieć zamknięte usta - otwieranie ust prowadzi do wykształcenia nieprawidłowego nawyku oddychania przez usta, a to może przynieść efekty w postaci częstych nieżytów górnych dróg oddechowych, anomalii zgryzu oraz wypaczeń funkcji języka.
3. W przypadku dzieci starszych dla prawidłowego rozwoju aparatu artykulacyjnego, budowy zgryzu i ćwiczenia mięśni artykulacyjnych korzystne jest jedzenie owoców ze skórką i żucie surowej marchewki.


Leon Kaczmarek wyróżnia cztery etapy rozwoju mowy:


1. OKRES MELODII (do 1. roku życia)

Dziecko porozumiewa się z otoczeniem za pomocą krzyku, płaczu, okrzyków, tworów dźwiękonaśladowczych, gestykulacji, mimiki. Wymawia w tym okresie poprawnie tylko kilka głosek, takich jak:

- a, e, i;

- sporadycznie m, b, n, t, d.


2. OKRES WYRAZU (od 1. do 2. roku życia)

Dziecko wypowiada pojedyncze słowa lub kawałki słów, artykulacja jest niedokształcona, ale zaznacza się poprawna melodia, akcent oraz rytm w mowie dziecka. Wymawia ono:
 - wszystkie samogłoski ustne: a, e, i, o, u, y;
 - repertuar spółgłosek rozszerza się: p, b, m, t, d, n, ń, ś, j, k, k';
 - spółgłoski ć, ź są zastępowane przez t, t', d, d', c;
 - zamiast l występuje niekiedy ł;

- k bywa zastępowane przez t;
- g zastępowane przez d;
- około 300 słów.


3. OKRES ZDANIA (od 2. do 3. roku życia)

Dziecko rozwija wypowiedzi pod względem gramatycznym, zwiększa się jego zasób słownictwa. Zauważalny jest postęp w wymowie dziecka. Prawidłowo brzmią już:
 - wszystkie samogłoski;
 - spółgłoski: p, b, p', b', m, m', f, v, f', v', ś, ź, ć, dź, ń, k, g, k', g' h, t, d, ł;
 - pojawia się l, l';
 - l występuje w miejscu r;
 - j wymawiane jest w normalnych pozycjach, ale może też występować w miejscu l lub r;
 - dziecko wymawia 1000 - 1500 słów.


4. OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ (od 3. do 7. roku życia)

Dziecko ma jeszcze problemy w stosowaniu zasad budowania wypowiedzi. Twory językowe charakteryzują się świeżością, oryginalnością, niezwykłością. W ostatniej fazie tego etapu dziecko opanowuje poprawną wymowę. Dojrzewa cały system spółgłoskowy, dziecko mówi wyraźnie. Od 3. roku życia obserwujemy rozwój mowy. Dziecko mówi zdaniami, rozwijając myślenie, co wyraża się poprzez formułowanie pytań (jest to tzw. wiek pytań, dziecko zalewa dorosłych pytaniami, jest pod tym względem natarczywe, chce zaspokoić swoją ciekawość). Otoczenie powinno cierpliwie udzielać dziecku wyczerpujących odpowiedzi i wciągać je w rozmowę - odpowiedzi te powinny być krótkie, prawdziwe, proste, podstawowe. Dziecko wymawia około 4000 słów.



Co powinno niepokoić w mowie dziecka?

Okres melodii

Jeśli na pierwszym etapie rozwoju mowy dziecko nie wydaje z siebie dźwięków, nie krzyczy, i nie gaworzy, to należy je uważnie obserwować.


Okres wyrazu


Powinien przede wszystkim niepokoić brak takich głosek, jak:
  • p, b, m, t, d, n, ń, ś, j, k, k',
  • przy czym t, d może być wymieniane na odpowiednio k, g.
Na tym etapie nie jest to jeszcze problem, ale może stać się nim w późniejszych latach. Niewielki zasób słownictwa oraz nieumiejętność identyfikacji słowa z obrazkiem także powinien zwrócić naszą uwagę.


Okres zdania


Jeżeli chodzi o kolejny etap rozwoju mowy, to wymowa dziecka powinna już być dość wyrazista. Gdy otoczenie nadal nie może zrozumieć, co mówi nasza pociecha, to jest to sygnał niepokojący.
Alarmujące są:
  • nieumiejętność wymawiania jakiejkolwiek samogłoski (wszystkie powinny być już poprawne);
  • nieprawidłowe brzmienie spółgłosek p, b, p', b', m, m', f, v, f', v', ś, ź, ć, dź, ń, k, g, k', g', h, t, d, ł, l, l, j;
  • mały zasób słów i nieumiejętność łączenia ich w proste zdania.
W takim przypadku należy udać się po poradę do specjalisty. Zanim pójdziemy z dzieckiem do logopedy, dobrze jest zrobić podstawowe badania, ewentualnie skonsultować się z neurologiem i psychologiem, by wykluczyć zaburzenia rozwojowe i określić poziom rozwoju emocjonalnego dziecka. Korzystna jest również wizyta u laryngologa, który sprawdzi stan narządów mowy.


Okres swoistej mowy dziecięcej


Poza wyrazistością mowy powinniśmy zwrócić uwagę na:
  • umiejętność komunikowania się dziecka z otoczeniem;
  • chęć rozmawiania (zadawania pytań i odpowiadania na nie);
  • umiejętność rozpoznawania relacji przestrzennych;
  • umiejętność budowania zdań.
W wymowie około piątego roku życia powinny pojawić się prawidłowo realizowane głoski: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, a po szóstym roku życia r.




Komentarzy: 1
{opis}
08.09.2011 21:52 - madzioch
przydatny artykuł, ale okres melodii trochę wydłuzony

Quizy

1001 pytań i odpowiedzi na kazdy temat. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej zajrzyj tutaj.

 

 

Zobacz wszystkie »